Egzama nedir ve nasıl tedavi edilir

Kuru cilt, pullanma, kızarıklık, döküntü, özellikle geceleri dayanılmaz kaşıntı, cilt kıvrımlarında küçük çatlaklar… Bunlar size tanıdık geliyorsa, büyük olasılıkla atopik dermatitten (egzama) şikayetçi insanların talihsiz yüzdesi içindesiniz.

Egzama oldukça yaygın bulaşıcı olmayan iltihaplı bir cilt hastalığıdır. İstatistiklere göre gelişmiş ülkelerde çocukların yüzde 10 ila 20’si ve yetişkinlerin yüzde 2 ila 10’u egzamadan şikayetçidir ve büyük şehirlerde bu rakam kırsal alanlardan daha yüksektir.

EGZAMA BELİRTİLERİ

Klasik bir egzamada ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

– Özellikle akşamları ve geceleri yoğunlaşan ve yaşam kalitesini bozan şiddetli kaşıntı.

– Cildin kuruluğu ve soyulması. Sebepler genetik ve örneğin, kışın ısınma nedeniyle kuru hava gibi dış faktörler olabilir.

– Yüzde (özellikle göz çevresinde), vücudun açık kısımlarında, geniş kıvrımlarda, dirseklerde, kolların altında ve kasıkta kızarıklık, şişme ve döküntüler.

– Ciltte kabuk ve çatlak oluşumu ile birlikte cilt lezyonları.

– Kalıcı döküntü bölgesinde cildin kalınlaşması, cilt deseninin bozulması.

– Cildin etkilenen bölgelerinin pigmentasyonundaki değişiklikler, koyulaşma veya tersine beyazlaşma.

EGZAMANIN NEDENLERİ

Henüz egzamanın kesin tek bir nedeni belirlenmemiştir, ancak yoğun kaşıntılı cilt lezyonlarına neden olan bir dizi reaksiyonu tetikleyen birkaç faktör vardır.

Farklı Hastalıklar

Egzamanın bronşiyal astım ve alerjik rinit gibi alerjik nitelikteki diğer hastalıklarla bağlantısı kanıtlanmıştır. Ebeveynlerden biri veya her ikisi de alerjikse, çocuğun egzamaya sahip olma riski daha yüksektir. Her iki ebeveynde de her üç hastalık varsa, risk orantılı olarak artar.

Genetik

Egzamalı insanlar arasında, cildin bariyer işlevini sağlayan – nemi muhafaza etmesine ve sağlıklı kalmasına yardımcı olan filagrin proteininin sentezinden sorumlu gende mutasyona sahip birçok insan vardır. Bu genin yanlış çalışması, kelebek hastalığı (epidermolizis bülloza) ve balık pulu hastalığının (iktiyozis) da sebebidir. Avrupa nüfusunun yaklaşık yüzde 10’u bu mutasyonun taşıyıcılarıdır. Bunların yaklaşık yarısında egzama gelişmez.

Dış Faktörler

Egzamayı tetikleyen dış faktörler arasında iklim, yaşam ve beslenme bulunur. Soğuk iklim, sağlıksız beslenme, büyük kirli şehirlerde yaşama, yüksek konsantrasyonda toz akarları olan apartmanlarda yaşama gibi durumlar egzama riskini artırır.

EGZAMAYI TETİKLEYEN DURUMLAR

Egzama, sürekli nükslerle seyreden kronik bir hastalıktır. Peki, hastalığı ne tetikleyebilir? Ne yazık ki liste uzun:

– Kremler tarafından yumuşatılmayan kuru cilt,

– Yüksek ateş ve aşırı terleme,

– Çok kuru hava,

– Stres ve uykusuzluk,

– Sağlıksız beslenme,

– Altın takılar,

– Yüksek alerjene maruz kalma,

– Hava sıcaklığında keskin bir değişiklik,

– Sert sabunlar,

– Ev kimyasalları ve benzerleri,

– Yün ve sentetikten yapılmış giysiler.

EGZAMA TEDAVİSİ

Egzamanın birincil tedavisi bir dermatoloğa başvurmaktır, ancak eş zamanlı bir enfeksiyon varsa hastayı bir allerjist ve bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı da görmelidir. Hangi alerjenin egzamayı tetiklediğini anlamak için bir dizi test yapılır.

Egzama tedavisinde hastalığın şiddetine göre kademeli bir yaklaşım kullanılmaktadır. Egzamanın alevlenmediği sırada yumuşatıcıların kullanılması temel bakımdır, cildin yüzeyinde bir film oluşturan ve kendi neminin buharlaşmasına izin vermeyen nemlendiriciler tercih edilmelidir. Farklı şekillerde üretilirler cildin özelliklerine, iklime, mevsime ve kişisel tercihlere bağlı olarak en uygun kombinasyonu seçmenize izin veren losyonlar, kremler, banyo ürünleri vardır. Yumuşatıcılar günde en az üç ila dört kez uygulanır. Egzanalı bir yetişkin haftada 600 g’a kadar yumuşatıcı kullanabilir.

Merhemler, losyonlar, kremler ve jeller egzama belirtilerinin hafifletilmesinde kullanılabilir. Merhemler, kaba veya çok kuru ciltler için uygundur, ayaklarda, avuç içlerinde ve dirseklerde kullanılır. Krem daha hafif bir dokuya sahiptir, uzuvların kıvrımları ve genital alanlar için idealdir. Spreyler, köpükler ve jeller yüze ve saça uygulamak için uygundur.

Yetişkinlerde şiddetli egzama formlarında, tabletler veya enjeksiyonlar şeklinde ilaçlar kullanılabilir. Sadece kısa süreli ve tıbbi gözetim altında kullanılabilirler. Ayrıca iltihaba neden olan sitokinlerin sentezini ve salınımını baskılayan bazı ilaçlar da reçete edilebilir. Bunlar sadece hastalığın semptomlarını durdurmakla kalmaz, aynı zamanda tekrarını da önlerler.

Tedavinin etkinliğini arttırmak için bazen ıslak sargılar kullanılır. Tedavinin etkinliğini artıran iki kat pansuman altında ilaçlar (yumuşatıcılar veya steroidler) kullanılarak uygulanır.

EGZAMADA BESLENME

Cilt bakımı ve ilaç tedavisine ek olarak egzama tedavisinde oldukça sıkı bir diyet uygulanır. Aslında bu bir diyet değil, bir yaşam tarzıdır. Her şeyi diyetinizden çıkarmamak için gıda alerjenleri için kendinizi denemelisiniz. Ancak herhangi bir fast food, alkol, sosis, salam, narenciye, ananas, işlenmiş etler, hurma, mantar, yumurta, tam yağlı süt, yağlı ve baharatlı yemekler, çikolata, cips, bazı kuru yemişler ve kahve ile büyük oranda ayrılmanız gerekecek.

Ne yiyebileceğinizi analiz edebilir ve bundan sindirilebilir bir menü çıkarmaya çalışabilirsiniz.

Egzamada genel olarak izin verilen yiyecekler şunlardır:

– Tüm tahıllar (irmik hariç),

– Fermente süt ürünleri,

– Hafif peynirler,

– Yağsız et (tavuk hariç),

– Lahana turşusu,

– Çay, şeker, kuru meyve kompostosu (kuru üzüm hariç),

– Tam buğday ekmeği,

– Fırınlanmış elmalar.

Önce, en saf haliyle sağlıklı bir diyet izlemelisiniz. Daha sonra gri bölgede, kendinizi dikkatlice dinleyerek ve semptomları izleyerek dikkatli ve kademeli olarak diyete eklenebilecek yağsız balıklar gibi bir dizi yiyecek bulabilirsiniz. Çok nadiren yasaklı gıda yiyebilirsiniz, ancak küçük bir parça yemelisiniz.

EGZAMAYI ÖNLEMEK İÇİN İPUÇLARI

Önlemenin tedavi etmekten daha kolay olduğunu hepimiz biliyoruz. Egzama sinsi, çok faktörlü bir hastalık olmasına rağmen, alevlenmeleri önlemek için bazı şeyler yapılabilir.

– Cilt her zaman özel bakım ürünleri ile nemlendirilmelidir.

– Özellikle kışın iç ortamlarda sağlıklı bir sıcaklık korunmalıdır. İdeal iç ortam sıcaklığı 22-24 derecedir (gece – birkaç derece daha düşük), nem yüzde 50-60’tır.

– Çamaşırları yıkarken ekstra durulamayı ihmal etmeyin. Detarjan kalıntılarının cilt ile teması ne kadar az olursa o kadar sağlıklı olur.

– Sentetikleri unutun. Vücuda sadece pamuk temas ettirin.

– Güneşten gelen UV ışınları sınırlı miktarda genellikle egzamanın durumunu iyileştirse de, tercihen sabahları ve gün batımına doğru güneşlenilmeli ve dikkatle yapılmalıdır.

– Spor yasak değildir ama unutmayın ki aşırı terleme cildi tahriş ettiği gibi dar giysilere sürtünmesini de beraberinde getirir. Ayrıca yüzerken klorlu havuzlardan kaçının.

– Bırakın aktif içici olmayı, pasif içicilik bile egzamayı alevlendirebilir. Tütün dumanından kaçının.

– Sağlıklı bir diyete bağlı kalın, yeni yiyecekleri diyete dikkatli bir şekilde ekleyin.

– Uyku düzeninizi bozmayın ve gergin olmamaya çalışın.